Chociaż dzisiaj wypierane przez telewizję i internet, radio wywarło głęboki wpływ na historię współczesnego świata i towarzyszy nam do dzisiaj. Wiele osób nadal nie wyobraża sobie podróży samochodem, pracy lub domowych obowiązków bez ulubionej audycji. Jak przedstawiają się dzieje tego niezwykłego wynalazku? Oto krótka historia radia!
Kto wynalazł radio?
Na pytanie, kto wynalazł radio, ciężko jest wbrew pozorom odpowiedzieć bez wyjaśnienia kilku niuansów. Wynalezienie radia powszechnie przypisuje się włoskiemu wynalazcy o imieniu Guglielmo Marconi, jednak niemal wszystko wskazuje, że słynny wynalazca Nikola Tesla uprzedził go już o dobrych kilka lat. Koniec XIX i początek XX wieku był czasem wzajemnej walki wynalazców o przyznanie patentu.
Cewka Tesli była wykorzystywana bez jego zgody w wynalazku Włocha, co przyznał ostatecznie Sąd Najwyższy w USA, niestety już po śmierci wielkiego konstruktora, w 1943 roku. Chociaż Marconi ewidentnie udoskonalił rozwiązania Tesli, to sprawiedliwość dziejowa każe mimo wszystko wskazać tego drugiego jako wynalazcę radia.
Powstanie radia
Choć powstanie radia wiąże się ściśle z odkryciem przez Heinricha Hertza fal elektromagnetycznych, to dopiero praca Tesli i Marconiego pod koniec XIX wieku pozwoliła stworzyć urządzenie do wysyłania i odbioru radia. Tesla zaprojektował silną cewkę zdolną do wysyłania fal radiowych, a Marconi wykorzystał ją do konstrukcji urządzenia przesyłającego wiadomości początkowo alfabetem Morse’a, a później głosowo.
Zasięg nadajników oscylował początkowo w granicach od kilku do kilkunastu kilometrów, ale wraz z badaniami i pracą wielu konstruktorów udało się w końcu stworzyć sieć odbiorników i nadajników zdolnych przesyłać informacje nawet przez Ocean Atlantycki. Wraz z rozpowszechnieniem się tej technologii w latach 10 XX wieku rozpoczyna się właściwa historia radia na świecie.
Historia radia na świecie
W czasach kiedy powstało radio, niewiele osób zdawało sobie jeszcze sprawę ze znaczenia, jakie będzie miało w przyszłości. I wojna światowa nie wykorzystywała jeszcze na masową skalę radia do szybkiej komunikacji między wojskami. Zmieniło się to w czasie II wojny światowej, gdy o zwycięstwie często decydowało sprawne wydawanie rozkazów na dużych odległościach. Doprowadziło to także do szybkiego rozwoju kryptografii.
W międzyczasie rozwijała się oczywiście radiofonia cywilna, radio stało się jednym z głównych nośników wiadomości, muzyki, a nawet literatury. Równocześnie historia Zimnej Wojny przekonuje, że radio może być bronią w walce informacyjnej, o czym świadczy istnienie zarówno propagandowych stacji na terenie ZSRR, jak i przeciwnych im, takich jak Radio Wolna Europa.
Z drugiej strony, radio od tego czasu stanowiło i stanowi nadal wyjątkowy środek wyrazu, który w wyjątkowej formie audycji potrafi zawrzeć nowe spojrzenia na świat. Co prawda forma podcastów naśladując audycje zdobywa rzesze fanów, lecz nie wydaje się by radio powiedziało ostatnie słowo.
Historia radia w Polsce
Za początek polskiego radia uznaje się powszechnie rok 1926 gdy wystartowało radio Warszawa. Od tego czasu kolejne radiostacje wyrastały jak grzyby po deszczu w kolejnych miastach. W latach 30 w polskich domach odbiornik radiowy zaczął być popularnym wyposażeniem domu i często jedynym elektronicznym urządzeniem. Niewielki abonament jaki trzeba było płacić za odbiór audycji nie zniechęcał i nawet mieszkańcy wsi byli masowo wyposażeni w radia.
Ta nieporównywalna nawet w skali światowej masowa popularyzacja radia była możliwa dzięki sprawnej i taniej produkcji modelu „Detefon”, który stał się w tych czasach synonimem radia w ogóle. Wojna przerwała ten obiecujący rozwój, natomiast po niej radio stało się jednym z narzędzi rozprzestrzeniania propagandy.
Mimo to już 1952 roku zaczęto nadawać audycje Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa z Monachium, które stały się okienkiem na świat dla wielu mieszkańców Polski. Od lat 90 w Polsce następuje dynamiczny rozwój prywatnych, ale także amatorskich rozgłośni i nic nie wskazuje by ten stan rzeczy miał się rychło zmienić.
Podsumowanie
Trudno zaprzeczyć, że wynalazek radia w niezwykły sposób wpłynął na historię XX wieku. Masowy przesył informacji na odległość stał się na całe dziesięciolecia jednym z głównych sposobów docierania do społeczeństw, wespół z prasą i późniejszą telewizją. Choć historia ta była pisana często kłamstwami i krwią, nie można zapominać, że przyniosła także wiele dobrego i dała milionom ludzi prawdziwy wgląd do sytuacji na świecie.